Blog

Nedir bu Plak mevzusu?

2: Neden 33 değil de 45 RPM?

Geçen yazıda analog sistemin headroom denen ses içi ekstra hacim sayesinde dijitalden üstün olduğunu açıklamıştık.

Plak Trend oldu
Günümüzde Plak resmen trend olmuş durumdadır. Bana göre nostaljik değeri dışında pek bir önemi yoktur. Plak kitap ise dijital de Epub, PDF dosyası gibi görülebilir. Plağın yeniden trend olmasında PR şirketlerinin payı olup olmadığı konusunda fikrim yok fakat bu tip bir PR olayı, en yüksek rakamlarla çalışan PR şirketleri tarafından dahi yapılması mümkün gibi görünmüyor. Doğal gelişen bir trend olarak görülebilir.

Dünyada ve Türkiye’de plak üretimi mevcut. 
Dünyanın dört bir yanında Plak fabrikaları yeniden işlemeye başladı, bununla birikte plak üretim makineleri üreten yeni firmalar kuruldu. Dünyanın bir çok yerinde düşük limitli ya da 500  ve üstü limitli baskılar mevcut. Hatta bu firmalardan yakın zamanda baskı randevusu almak da kolay değil. Türkiye’de de  plak basan firmalar mevcut fakat gene CD baskısında olduğu gibi Kültür bakanlığından izin, bandrol, prodüktörlerle çalışma gibi, alt kültürden müzisyenleri ve grupları asla baskı yapamayacak duruma getiren şartları taşıyor. Bu yüzden geriye yurtdışından bastırmak seçeneği kalıyor.

Peki ya vinyl-mastering? 
Bununla birlikte vinyl-mastering işi de tekrar hortladı diyebiliriz. Dijital için yapılan mix/mastering uygulaması plak standartlarından farklı parametreler içerdiğinden dijital kaydınızı tekrar ve ayrıca vinyl-mastering işlemine tabi tutmanız gerekmekte. Aksi taktirde yüksek frekanslarda patlama (peak) sub (alt) frekanslarda ise genişleme olacaktır.

Peki 33 ve 45RPM arasındaki fark nedir? 
Buna göre genelde standart iki RPM hız mevcuttur. 33 ve 45 RPM. Buradaki fark gene fizikseldir ve alanla ilgilidir. Hızlı dönen bir çemberin çapı daha kısa sürede alınacaktır. Yavaş dönense daha yavaş. Dolayısı ile 45 RPM hızla dönen bir plak 33 RPM hızla dönen bir plağa göre daha kısa çalım süresine tabidir. 33 le 45 RPM deki alan farkı yaklaşık %33 civarındadır. Bunların dışında bir de 78RPM plaklar vardır fakat bunlar tercih edilmediğinden detaya girmiyorum.

45RPM neden tercih edilir?
45RPM ile daha hızlı sürede çapı aldığımızdan dolayı hacim olarak 33RPM plaklardan daha az çalım süresine sahiptir. Bu bize da aynı yüzeyde (12”,7”vs) daha az fakat güvenli engrave etme / kayıt etme şansı tanır. Plak master-diski yazılırken 33RPM seçerseniz kayıt esnası sırasında merkeze yaklaştıkça moment notkasından kaynaklı olarak master-diskin merkez alanında daralma, potlaşma gibi durumlar doğabilmektedir. Bu nedenle plağın merkezine doğru gidildikçe sound bozulması beklenir. 45RPM de ise bu merkezdeki tehlikeli alana yaklaşmadan kayıt/engrave etme işlemi tamamlanmış olur ve güvenli bir master-disk elde edilir. Güvenli master-diskten ise güvenli kopyalar oluşturulur. Ayrıca 45RPM plaktaki groovelar (oyuk) arasındaki uzaklıklar da daha fazla olduğundan gene şarkıların arasında da güvenli alan sağlamış olacaktır.

(yazı dizisi bitmiştir)

Olcay Karakeçi

 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu